Οι Φιλικές Όμορφες Οικολογικές Πόλεις του Αύριο, απάντηση στην κρίση
O Υπουργός ΠΕΚΑ Γιάννης Μανιάτης συμμετείχε στο Συμπόσιο του ΚΑΠΕ: «Αειφόρες Κοινότητες στη Ν.Α. Ευρώπη». Στην ομιλία του για τις «Φιλικές Όμορφες Οικολογικές Πόλεις του Αύριο – Η απάντηση στην κρίση» ανέφερε τα εξής:
«Κυρίες και κύριοι,
Θέλω να απευθύνω ένα θερμό καλωσόρισμα σε όσους συμμετέχουν σε αυτό το συμπόσιο με θέμα τη δημιουργία Αειφόρων κοινοτήτων στην Νοτιοανατολική Ευρώπη.
Όπως γνωρίζετε, η Ελλάδα έχει την προεδρία της Ευρωπαϊκής Ένωσης γι αυτό το εξάμηνο. Συνοπτικά, οι προτεραιότητές μας αφορούν:
1. στην επεξεργασία των πολιτικών για το «Πλαίσιο 2030 για την κλιματική αλλαγή και την ενέργεια».
2. στη μείωση των τιμών της ενέργειας, ζήτημα που συνδέεται άρρηκτα με την ανταγωνιστικότητα της Ευρωπαϊκής Οικονομίας, για διασφάλιση των υφιστάμενων και τη δημιουργία νέων θέσεων εργασίας.
3. στην προστασία του τελικού οικιακού καταναλωτή και ιδιαίτερα του ευάλωτου καταναλωτή, με ιδιαίτερη προτεραιότητα στην εξοικονόμηση ενέργειας και στη βελτίωση της ενεργειακής αποδοτικότητας, ως ένα πρόσφορο μέτρο αντιμετώπισης της ενεργειακής φτώχειας.
4. στην ολοκλήρωση της εσωτερικής αγοράς με τη γεφύρωση των υπαρχόντων κενών μεταξύ των διασυνδέσεων των κρατών μελών, μεταξύ των οποίων και τα νησιά, και τέλος
5. στα θέματα της ενεργειακής ασφάλειας και των ενεργειακών υποδομών με τις σημαντικές εξελίξεις για τη διαφοροποίηση πηγών και οδεύσεων της Ένωσης, στο πλαίσιο της μείωσης της εξάρτησης από εισαγωγές.
Όλα τα παραπάνω ζητήματα με τον ένα ή τον άλλο τρόπο επεξεργάζεται και το έργο RE-SEEties για το οποίο είμαστε σήμερα εδώ. Ενεργειακή ασφάλεια, συνεργασία στον τομέα της ενέργειας στη ΝΑ Ευρώπη, εξοικονόμηση ενέργειας, χρήση ΑΠΕ, διαχείριση απορριμμάτων στο αστικό περιβάλλον. Οι πόλεις είναι θύλακες καινοτομίας, οδηγοί της οικονομίας μας και εκεί που παράγονται πλούτος και θέσεις εργασίας.
Πριν ξεκινήσουμε οποιαδήποτε συζήτηση για το μέλλον των σύγχρονων πόλεων, θα πρέπει να συμφωνήσουμε σε μερικές βασικές αρχές:
Πρώτο: Είμαστε υπέρ της ανάπλασης των εγκαταλελειμμένων, υποβαθμισμένων και προβληματικών περιοχών των κέντρων των πόλεων, δηλαδή είμαστε υπέρ της συμπαγούς πόλης, ή αντίθετα είμαστε υπέρ των νέων συνεχών επεκτάσεων προς νέες οικιστικές περιοχές ενισχύοντας το φαινόμενο της προαστιοποίησης;
Δεύτερο: Είμαστε υπέρ της πολυλειτουργικότητας του αστικού χώρου και της παραδοσιακής μίξης των λειτουργιών, που κατά κύριο λόγο συνυπάρχουν αρμονικά όλες οι μη οχλούσες χρήσεις της πόλης, με έμφαση στην κατοικία, την εργασία και την ψυχαγωγία, ή αντίθετα είμαστε υπέρ της αστικής μονολειτουργικότητας, το γνωστό zoning, που παρατηρείται σε πολλές Ευρωπαϊκές πόλεις;
Τρίτο: Είμαστε υπέρ της κατ’ απόλυτη προτεραιότητα ενίσχυσης των μέσων μαζικής μεταφοράς, της βιώσιμης αστικής κινητικότητας, ή αντίθετα είμαστε υπέρ της διαρκώς αυξανόμενης, αδιέξοδης μετακίνησης με αυτοκίνητο στην πόλη;
Οι απαντήσεις στα ερωτήματα αυτά προσδιορίζουν βασικούς άξονες πολιτικών και μέτρων για τις πόλεις του σήμερα και του αύριο.
Αναμφισβήτητα, ο σχεδιασμός της πόλης του αύριο πρέπει να περιέχει και την κοινωνική πολιτική. Θα πρέπει να είναι η πόλη βιώσιμη, ασφαλής, ελκυστική, όμορφη, δυναμική και καθαρή.
Η νέα οικονομία θα πρέπει να είναι μια οικονομία μηδενικών εκπομπών. Η ΕΕ έχει δεσμευθεί να μειώσει τις εκπομπές αερίων του θερμοκηπίου κατά 40% έως το 2030. Μέσα από οικονομικά αποτελεσματικούς τρόπους, μπορούμε επίσης να εξοικονομήσουμε έως και 40% της συνολικής κατανάλωσης ενέργειας μέχρι το 2030. Ιδιαίτερα στον οικιακό τομέα, το ποσοστό μπορεί να φτάσει το 61%.
Η εξοικονόμηση αυτή μπορεί να αποφέρει 240 δισ. ευρώ το χρόνο. Ο στόχος αυτός μπορεί να δημιουργήσει πάνω από 2.000.000 νέες θέσεις εργασίας μέσα στα επόμενα δέκα χρόνια.
Με περισσότερα από 20 εκατομμύρια ανέργους σήμερα να αναζητούν δουλειά σε όλες τις ευρωπαϊκές πόλεις, και πολλούς άλλους υποαπασχολούμενους, η αντιστροφή στην ανησυχητική πτώση της απασχόλησης στις μεγάλες ευρωπαϊκές πόλεις, θα πρέπει να είναι προτεραιότητα σε μια “ανανεωμένη Ευρωπαϊκή Ατζέντα για το αστικό περιβάλλον”.
Ο Χάρτης της Λειψίας για τις Βιώσιμες Ευρωπαϊκές Πόλεις (2007) είχε ήδη κάνει έκκληση για ολοκληρωμένες πολιτικές με στόχο την καταπολέμηση της φτώχειας, όχι μόνο με την επικέντρωση στις υποβαθμισμένες συνοικίες και τον κοινωνικό αποκλεισμό, αλλά και με τη μείωση των διαφορών στην πρόσβαση στην εκπαίδευση για τα παιδιά και τους νέους, στην ενίσχυση της πρόσβασης στις τοπικές αγορές εργασίας, την αξιοποίηση των ενδογενών οικονομικών δυνάμεων κλπ.
Έτσι, οι πόλεις πρέπει να ενεργούν ως ρυθμιστές και υποστηρικτές της τοπικής οικονομίας, αλλά και ως επιχειρήσεις (παροχή υπηρεσιών, διαχείριση των δημοτικών αποθεμάτων ακινήτων , κλπ. ) .
Σε εθνικό επίπεδο συμμεριζόμαστε απόλυτα αυτή τη λογική. Η Τοπική Αυτοδιοίκηση είναι από τη φύση της ο πιο κοντινός θεσμός στην κοινωνία, η συμμετοχή της οποίας είναι απόλυτα απαραίτητη στην αποτελεσματική χρήση της ενέργειας.
Σύμφωνα με την ΚΕΔΕ, η δημιουργία Όμορφων, Φιλικών, Οικολογικών Πόλεων δεν είναι τίποτα περισσότερο, από ένα στόχο, που και εμείς έχουμε ενστερνιστεί, μια στρατηγική για τη μετατροπή της οικονομικής κρίσης σε αναπτυξιακή ευκαιρία.
Πρόκειται, δηλαδή, για μία στρατηγική διπλής στόχευσης.
Η πρώτη στόχευση αφορά στην υπέρβαση των αρνητικών δημοσιονομικών συνθηκών, που καθιστούν ασφυκτική την κατάσταση ενεργειακής φτώχειας στην οποία περιέρχονται όχι μόνο τα νοικοκυριά, αλλά και οι Δήμοι.
Η δεύτερη στόχευση είναι να ενισχύσουμε την οικολογική συνείδηση ανακαλύπτοντας και αποκαλύπτοντας τις ευεργετικές συνέπειες, που μπορεί να έχει για την οικονομία, η εφαρμογή σύγχρονων πολιτικών, φιλικών προς το περιβάλλον και την αειφορία.
Όμως οι Φιλικές, Όμορφες, Οικολογικές Πόλεις ενάντια στην οικονομική κρίση, πρέπει να έχουν και μια άλλη διάσταση. Η συνταγματική κατοχύρωση της βιώσιμης ανάπτυξης δεν αφορά μόνον στην περιβαλλοντική αειφορία. Αφορά ακόμη περισσότερο στην ικανοποίηση των κοινωνικοοικονομικών αναγκών των ανθρώπων, δηλαδή την κοινωνική αειφορία.
Η κοινωνική αειφορία είναι η στρατηγική ώστε η πόλη να αποτελέσει χώρο ισορροπίας και αρμονίας μεταξύ του φυσικού περιβάλλοντος και του κοινωνικο-οικονομικού γίγνεσθαι. Οι δράσεις για την φτώχεια και την ισότιμη πρόσβαση, όλων των ομάδων πολιτών, στην εργασία, την υγεία, την παιδεία, τη μετακίνηση, είναι προτεραιότητες για τις πόλεις του μέλλοντος.
Οι Φιλικές, Οικολογικές Πόλεις ενάντια στην οικονομική κρίση, πρέπει να είναι και όμορφες. Η αισθητική είναι επίσης ζητούμενο για τις Πόλεις του Μέλλοντος.
Είναι μία ουτοπία της τέχνης και της επιστήμης η “αισθητική των πόλεων”; Μία “στατική σιωπηλή εικόνα” στο διάβα του χρόνου;
Οι πόλεις γεννήθηκαν για τους ανθρώπους, γερνούν με τους ανθρώπους και αναγεννώνται από τους ανθρώπους. Η πολιτιστική κληρονομιά, η ιστορία των ανθρώπων της κάθε πόλης, μικρής ή μεγάλης, αλλά και τα ιδιαίτερα χαρακτηριστικά της αποτελούν βασικές παραμέτρους για την αισθητική και την ανάπτυξή τους.
Σε πολλά από τα παραπάνω θέματα, το ΥΠΕΚΑ αναγνωρίζοντας από πολύ νωρίς το στρατηγικό ρόλο των Δήμων στηρίζει όλες τις πρωτοβουλίες για εξοικονόμηση ενέργειας με συγκεκριμένα χρηματοδοτικά εργαλεία:
- Πρόγραμμα ΕΞΟΙΚΟΝΟΜΩ ΟΤΑ, με το οποίο προβλέπεται η υλοποίηση δράσεων με στόχο τη μείωση της ενεργειακής κατανάλωσης στο αστικό περιβάλλον, δίνοντας κυρίως έμφαση στα δημοτικά κτίρια, αλλά και τη βελτίωση της ενεργειακής αποδοτικότητας στον τομέα των δημοτικών μεταφορών και στις ενεργοβόρες δημοτικές εγκαταστάσεις. Εκατόν σαράντα πέντε (145) έργα από Οργανισμούς Τοπικής Αυτοδιοίκησης έχουν ήδη ενταχθεί στο πρόγραμμα με συνολικό προϋπολογισμό 98.000.000€, ενώ πολύ πρόσφατα προωθήσαμε την ένταξη άλλων έντεκα (11) έργων, με συνολικό προϋπολογισμό 4.000.000€.
- Πρόγραμμα Βιοκλιματικές Αναβαθμίσεις Δημοσίων Ανοικτών Χώρων, όπου ολοκληρώθηκε η ένταξη δεκαέξι (16) πράξεων συνολικού προϋπολογισμού 60.000.000 €. Από τις προτεινόμενες βιοκλιματικές αναβαθμίσεις αναμένεται η βελτίωση του μικροκλίματος του πυκνοδομημένου αστικού ιστού των γύρω περιοχών και η αύξηση των χώρων πρασίνου.
- Το Πρόγραμμα Πράσινα Δώματα σε Δημόσια Κτήρια που αποσκοπεί στο σχεδιασμό και την υλοποίηση επιδεικτικών έργων κατασκευής πράσινων δωμάτων σε δημόσια κτήρια, εντός του ιστού των ελληνικών πόλεων. Ογδόντα εφτά (87) προτάσεις έχουν ήδη αξιολογηθεί θετικά για συμμετοχή στο συγκεκριμένο πρόγραμμα, συνολικού προϋπολογισμού 15.000.000€.
- Το Πρόγραμμα Πράσινες Αγροτικές και Νησιωτικές “Κοινότητες,” επιδιώκει την αειφόρο περιφερειακή ανάπτυξη, την ανάδειξη των ιδιαίτερων χαρακτηριστικών απομονωμένων «κοινοτήτων» και τη δημιουργία νέων θέσεων εργασίας αξιοποιώντας τη προστιθέμενη αξία και τις προοπτικές της τοπικής οικονομίας. Εφτά (7) προτάσεις έχουν ήδη αξιολογηθεί θετικά για συμμετοχή στο συγκεκριμένο πρόγραμμα, συνολικού προϋπολογισμού 37.000.000€.
Τα οφέλη από τα παραπάνω προγράμματα συνολικού προϋπολογισμού άνω των 200.000.000 ευρώ, στοχεύουν στη βελτίωση της ενεργειακής αποδοτικότητας των Δήμων, στη μείωση του αντίστοιχου δημοσιονομικού ενεργειακού κόστους, στην προστασία του φυσικού περιβάλλοντος μέσω της μείωσης εκπομπών αερίων του θερμοκηπίου, στη βελτίωση της ποιότητας ζωής των πολιτών, αλλά και στη δημιουργία νέων θέσεων εργασίας.
Σε όλα τα παραπάνω, μπορούμε να προσθέσουμε τα περίπου 700.000.000 ευρώ για την ενεργειακή αναβάθμιση άνω των 65.000 κατοικιών ελληνικών νοικοκυριών χαμηλού και μεσαίου εισοδήματος. Υπολογίζεται ότι οι δράσεις αυτές στήριξης της ενεργειακής αποδοτικότητας και της εξοικονόμησης ενέργειας, δημιουργούν πάνω από 15.000 θέσεις εργασίας στον τομέα της οικοδομής και των κατασκευών.
Όλα τα παραπάνω προγράμματα αποδεικνύουν έμπρακτα ότι οι Δήμοι αποτελούν προτεραιότητα της εθνικής μας ενεργειακής πολιτικής. Οι Δήμοι με το σημαντικό και επιδεικτικό ρόλο τους μπορούν να συμβάλλουν καθοριστικά στην προσπάθεια μας για την επίτευξη των στόχων της στρατηγικής «Ευρώπης 2020» για βιώσιμη, έξυπνη και χωρίς κοινωνικούς αποκλεισμούς ανάπτυξη καθώς και για τη διασφάλιση της Περιφερειακής Συνοχής.
Ολοκληρώνοντας, πιστεύω ότι η σημερινή σημαντική εκδήλωση θα συμβάλλει στην προώθηση των πολιτικών για την επίτευξη των κοινών μας στόχων και γι’ αυτό στηρίζουμε πλήρως την προσπάθεια αυτή.
Σας εύχομαι μια πολύ γόνιμη συζήτηση.
Σας ευχαριστώ πολύ για την προσοχή σας.»
